Атақты абайтанушы, шежіреші Ниязбек Алдамжаров былай дейді:

«Абай көз жұмар алдында иманын күбірлеп өлеңмен былай деп айтқан: «Күнәйім¹ көп иллаһи,

Кешіре гөр мұнымды.

Барар басқа жерім жоқ,

Ұсындым Хаққа  мойнымды.

Ата-анам едің қара жер,

Аша гөр енді қойныңды».

Абайдың бұл өлеңі өзінің өлеңдер жинағына енбеген. Осы өлеңді бала кезімде әкем марқұм Абай туралы еске алып әңгімелегенде айта беруші еді».

8 декабрь, 1984 жыл. Қарауыл селосы.

[Қараңыз: “Абай туралы естеліктер”.Қаламгер. Алматы. 2018 жыл. 353-354 бб]

Күнәйім – күнәм деген сөз. «Күнәйім»  парсының “күнәһар” (күнәлі болу) сөзінің қазақыланған түрі. Дәл осылай Дулат Бабатайұлы да:

«Күнәм – жойқын, тәубем – аз,

Тіршіліктен не таптым.

Дүние – жемтік, мен – төбет,

Соны бақпай, не бақтым?» – деп жырлап, адам баласы күнәға батып өлетінін және Алланың мейірімі мен кешірімі болмаса, құрдымға кететінін тілге тиек етіп отыр. Сол себепті Абай: «Кешіре гөр мұнымды», – дейді.

2014 жылы «Абайдың соңғы өлеңі» деген тақырыппен баспасөз бетінде осы өлең жолдары жария етілген болатын. Бұл өлең – Абайдың ең соңғы сөзі.

Шүбәсіз, бұл алты жол Абайдың бақиға өтер шақта шығарған өлеңі. Ешбір жинаққа енбеген тың туынды. Оны Серік Жақсыбаев деген азамат 1978 жылы Жидебайдағы Абай музейінің күзетшісі Ниязбек Алдажаров қарияның аузынан жазып алыпты.

Ниязбек ақсақал – Абайдың аталас туысы, жалған сөзге жаны қас, шыншыл адам болған. Демек, өлең Абайдікі. Өлең керемет! Хаққа мойынсұнған, сол себепті өлімді тосып алған әулие кісінің көкірек түкпіріндегі соңғы тілегі. Балалық шағында сопылық ілімнің уызын ішкен жарықтық сол әулиелік жіптен айырылмай өміріне соңғы нүктені қояды. Қай жағынан келсек те, өлеңді мойындамауға ешбір себеп жоқ.

 

Нұрлыбек САБЫРҒАЛИЕВ,

Халықаралық Журналистер Одағының мүшесі, жас әдебиет зерттеушісі


Абайдың соңғы демі үзілерде айтқаны | Қазақстандағы Ислам