Қазақстан Республикасының Ұлттық музейінде «Үлкен Дала тарихы иран деректерінде» атты бірегей көрме ашылды. Көрмеде алғаш рет жұртшылыққа Иран Ислам Республикасының Сыртқы істер министрлігінің архивінен табылған 27 ежелгі парсы тіліндегі қолжазбаның көшірмелері ұсынылды.

Көрмені бұрын Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев пен Иран Президенті Масуд Пезешкиан тамашалады. Құжаттар Қазақстанға Иран Президентінің Астанаға ресми сапары аясында берілген.

Экспозицияны тамашалағаннан кейін Қасым-Жомарт Тоқаев иран әріптесіне тарихи материалдарды ұсынғаны үшін алғыс айтып, олардың отандық ғылым мен қоғам үшін ерекше маңызға ие екенін атап өтті:
«Бұл өте құнды сыйлық. Біз осы экспозицияны қазақ қоғамына таныстырамыз және БАҚ арқылы кеңінен насихаттаймыз. Құжаттарда бұрын белгісіз тарихи деректер бар. Бұл отандастарымыз үшін пайдалы болады деп ойлаймын», — деді Мемлекет басшысы.

Қолжазбаларда Қазақ хандығының әлеуметтік-экономикалық жағдайы, Тәуке хан мен Әбілқайыр ханның иран шахтарымен дипломатиялық байланыстары, Түркістандағы саяси жағдай, сондай-ақ Қазақстан аумағындағы көмір, темір, мыс, мырыш және мәрмәр кен орындары туралы мәліметтер қамтылған. Архив материалдары Қазақстан мен Иран арасындағы тарихи байланыстардың тереңдігін айқын дәлелдейді. Екі ел аумағынан Ұлы Жібек жолы өткен, бұл сауда, мәдени және рухани байланыстардың дамуына сеп болған.

Иран архивтерінде Қазақ хандығы, елшілердің сапарлары және мемлекетаралық келіссөздер туралы жазбалар сақталған. Иран ықпалы Қазақстанның мәдени мұрасында да көрініс тапқан: Хазрет-Сұлтан мавзолейіндегі Таиказан Абделазиз Шарафуддин Тебризидің шеберлігімен жасалған. Ғалымдар бағалауы бойынша қазақ тілінің шамамен 4%-ы парсы сөздерінен тұрады, мысалы: «астана», «пайда», «көрпе», «дәрі», «дәрумен», «аула», «ораза».

Көрме Қазақстан мен Иранның жалпы тарихындағы маңызды беттерді ашатын түпнұсқа дереккөздерді көруге бірегей мүмкіндік береді және алғаш рет жұртшылықты ерекше архив материалдарымен таныстырады.