Ислам (араб тілінен аударғанда «өзін Аллаға тапсыру», мойынсыну) – әлемдегі ең жас әрі ұстанушылары көп екінші монотеистік авраамдық дін болып табылады.

Ашық дереккөздерден алынған ақпаратқа сәйкес, қазіргі уақытта исламды әлемнің

120-дан астам елінде шамамен 1,9 миллиард адам (немесе әлем халқының шамамен 25%) ұстанады, оның ішіндегі 35 елде, Қазақстанды қоса алғанда мұсылмандар халықтың көп бөлігін құрайды.

Ислам 28 елде, әсіресе араб елдерінде мемлекеттік дін ретінде саналады,. Мұсылмандардың басым көпшілігі (85-90%) сунниттер, қалғандары басқа ағымдарды ұстанады (басым көпшілігі шииттер).

Исламның негізін қалаушы - Мұхаммед пайғамбар (570-632 ж.ж.)

Құлшылық тілі - араб

Ислам дінін ұстанушылардың (мұсылмандардың) басты қасиетті кітабы -Құран. Сонымен қатар, Мұхаммед пайғамбардың істері мен сөздері туралы хадистер ислам діні мен құқығының маңызды көзі болып саналады.

Исламның қалыптасуы басқа әлемдік діндердің қалыптасуынан әлдеқайда кеш басталды, яғни б.з. VII ғасырынан бастау алады. Араб түбегі ислам дінінің бүкіл әлемге таралуы бастау алған тал бесігі ретінде саналады.

Ғылыми әдебиеттерге сәйкес, исламның тікелей ізашары, иудаизмнен, христиан дінінен және ішінара зороастризмнен басқа, арабтар мен еврейлердің ата-бабасы болып саналатын библиялық Ибраһимге (Авраам) негізделген автохтонды араб монотеизмі.

Ислам дініне сәйкес, әлемді біртұтас және құдіретті Құдай, барлық нәрсенің Жаратушысы – Алла жаратқан. Көптеген ғасырлар мен мыңжылдықтар бойы Алла жерге пайғамбарларды, аспан елшілерін жіберіп, олар арқылы адамдарға өзінің құдіреті мен әмірін айтып, оларды шынайы жолға бағыттаған.

Құранда барлығы 25 пайғамбар бар, олардың арасында Ескі өсиет пайғамбарлары және Исада (Иса Мәсіх) бар. Алайда, мұсылмандардың сеніміне сәйкес, адамдар біртіндеп пайғамбарлардың ілімдерін бұрмалап, өзгертті. Исламдағы соңғы пайғамбар Мұхаммед болып саналады, оның ілімі мұсылман догматикасы бойынша жалғыз бұрмаланбаған, ал Мұхаммед пайғамбар «шынайы ілімнің соңғы хабаршысы» болып саналады.

Мұсылмандар Алла Тағала Жәбрейіл періште арқылы Мұхаммед пайғамбарға басты қасиетті кітап Құранды түсірген деп санайды. Аңыздарға сәйкес, Мұхаммед пайғамбар
40 жасында Қадір түні (Рамазан айында) алғашқы аянды алды. Құран Мұхаммед пайғамбарға 22 жыл бойы түсіп отырды.   

Мұсылман мәдениеті мен дінінің негізі «Исламның бес тірегі» - әрбір дінге сенетін адам үшін қасиетті бес міндетті рәсімнен құралған:

1. Шахада немесе «сенім декларациясы». Зайырлы тұрғыдан бұл «Алладан басқа құдай жоқ және Мұхаммед оның пайғамбары екеніне куәлік етемін» деп аударылады. Сенуші адам үшін бұл сөздер дінді іштей қабылдауын білдіреді. Адамның мұсылман болуы үшін оған бұл сөздерді дауыстап айту жеткілікті. Шахаданы араб тілінде кез келген мешіттің ішінде немесе мысалы, Сауд Арабиясының туында көруге болады.

2. Намаз – күнделікті бес реттік ғибадат. Әрбір діндар мұсылман күніне бес рет дұға оқуы керек. Әр намазды бастамас бұрын барлық мешіттердің мұнараларынан «Азан» (намазға шақыру) естіледі. Намаз уақыты күннің орналасуына байланысты болады: таңертеңгі, түскі, түстен кейінгі, кешкі және түнгі дұға.

3. Рамазан - қасиетті айда ұсталатын ораза. Рамазан айы күнтізбесіне байланысты 30 күнге созылады. Ораза кезінде мұсылмандар күн шыққаннан бастап, батқанға дейін тамақ пен судан бас тартады. Тамақ пен суды тек таңертең алғашқы күн сәулесі шыққаннан бұрын және кешке күн көкжиекке жасырынған кезде жеуге болады.

4. Зекет – кедейлер мен мұқтаждардың пайдасына берілетін мұсылман салығы. Ол жылына бір рет төленеді, ал салық мөлшері мұсылманның табысына байланысты есептелінеді.

5. Қажылық – Меккеге қажылыққа бару. Әрбір мұсылман өмірінде кем дегенде бір рет ислам діні үшін қасиетті қала болып саналатын Меккеге баруы керек.

Ислам догмаларын мұсылман ережелерінің жиынтығы болып саналатын шариғат реттейді. Ислам мемлекеттік дін болып саналатын елдерде – шариғат азаматтық заңдардың орнына немесе олармен бірге әрекет етеді. Зайырлы мемлекеттерде мұсылмандардың өздері шариғат нормаларын ұстануға тырысады.

Исламның негізгі мерекелері Мұхаммед пайғамбардың өмір сүріп жатқан кезінде пайда болды. Атап айтқанда:

Ораза-байрам (Ораза айт) – Рамазан айында ұсталатан оразаның біткен күні. Оны «ауыз ашу мерекесі» деп те атайды. Бұл күні барлық туыстардың басы бірігіп, бір дастарханда жиналады.

Құрбан-байрам (Құрбан айт) – құрбандық шалу мерекесі. Дәстүр бойынша, бұл күні қой секілді бір жануарды құрбандыққа шалу керек. Құрбандыққа шалынған малдың етінің бір бір бөлігін мұқтаждарға тарату керек.

Қазақстанда Ислам діні сенушілердің арасында ең көп таралған дін. 2021 жылғы санақ бойынша мұсылмандар халықтың 69,31% құрады.

Қазақстанда ханафи мазхабының сунниттік бағытындағы ислам діні таралған. «Діни қызмет және діни бірлестіктер» туралы ҚР Заңының кіріспесінде  «Қазақстан Республикасының өзін демократиялық, зайырлы мемлекет ретiнде орнықтыратынын, әркiмнiң ар-ождан бостандығы құқығын растайтынын, әркiмнiң дiни нанымына қарамастан тең құқылы болуына кепілдік беретінін, ханафи бағытындағы исламның халықтың мәдениетінің дамуы мен рухани өміріндегі тарихи рөлін танитынын негізге алады» деп жазылған.

Елде бірыңғай Ислами республикалық діни бірлестігі – Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) 1990 жылы 12 қаңтарда Қазақстан мұсылмандарының тұңғыш Құрылтайы барысында құрылған.

Алматы қаласының аумағында тіркелген және жұмыс істейтін исламдық діни бірлестіктердің саны 54-ті құрайды. Олардың барлығы ҚМДБ филиалдары.

Алматы қаласының Орталық мешіті Қазақстанның ең ірі мешіттерінің бірі болып саналады. 2001 жылы Орталық мешіт ғимараты жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілді.

Алматы қаласының діни бірлестіктері туралы толығырақ ақпарат осы сайттың тиісті бөлімдерінде және интерактивті картада көрсетілген.