Христиандық (грек тілінен Христос – майланған, нұрланған, мессия) – Авраамдық әлемдік діндердің бірі.

Қазір әлемде христиан дінін адамдардың ең көбі ұстанады. Атап айтқада, жердегі халықтың 33% немесе 2,419 миллиард адам (2015 жылғы Pew Research Center мәліметі бойынша). Осыған ұқсас статистика басқа да сенімді дереккөздерде келтірілген: Дж. Мелтонның «Әлем діндері» энциклопедиясында - 33,2% (2010 жылғы дерек) және «Британника» энциклопедиясында - 33% (2010 жылғы дерек). Осылайша, христиан діні бүгінге дейін әлемдегі ең ірі дін болып саналады.

Христиан діні б.з. І ғасырда Рим империясының құрамындағы Палестинада пайда болды. Бастапқыда христиан діні арамей тілінде сөйлейтін Қосөзендік халық арасында жаппай тарады. Кейіннен, б.з.
І ғасырда ол Рим империясының бірқатар басқа аймақтарында және әртүрлі этникалық топтарда (еврейлер, гректер, римдіктер және т.б.) кеңінен таралды.

Христиан қауымдастықтары Рим империясының ресми билігі тарапынан қатыгез қуғын-сүргінге ұшырады, бірақ қатал репрессияға қарамастан, христиан діні сақталып қана қоймай, одан әрі тарала берді.

301 жылы Ұлы Арменияда христиан діні тарихта алғаш рет мемлекеттік дін ретінде танылды.

IV ғасырдың басында Рим императоры Ұлы Константин кезінде христиан дінінің одан әрі таралуы және оны заңдастыруы орын алады. 313 жылы Рим империясының аумағында христиан діні заңдастырылған кезде Милан Жарлығы немесе Діни бостандық туралы жарлық қабылданды. Бұдан әрі, император Константин мен одан кейінгі императорлардың тұсында христиан дінінің ұстанымдары нығайтылды. Оның таралуы мен мемлекеттік дін мәртебесін алуына әкелді.

Христиан діні төрт Евангелияда (грекше «ізгі хабар») сипатталған Иса Мәсіхтің өмірі мен ілімдеріне негізделген.

Христиан дінінің іліміне сәйкес, Назареттік Иса, Мессия, Құдайдың Ұлы, Құтқарушы, Мәсіх (грек тілінен «Құдайдың нұры түскен адам»), оның тарихилығына христиандар күмәнданбайды.

Христиандық ілімге сәйкес, Бикеш Мәриямнан бейкүнә Иса Мәсіх туылады және оны асырап алған, Мәрияммен аттасқан Жүсіп өгей әкесі тәрбиелейді, солайша Иса Құдай адамы атанды.

Мәсіхтің Дүниеге келу күні (Рождество) Вифлеем қаласында болды. 30 жасқа толған Исаны Иордан өзенінің суларында пайғамбар және жаршы Иоанн (Құтқарушының ізашары) шомылдыру рәсімінен өткізді.

Иса Мәсіхтің ілімдерінің негізгі ережелері Таулы уағызда тоғыз бағыт өсиеті түрінде көрсетілген.

Иса Мәсіхтің ең жақын 12 шәкірті болды (12 апостолы). Олардың бірі – Иуда Искариот еді, бірақ ол Исаны сатып кетеді. Иса Мәсіх тұтқынға алынып, өлім жазасына кесіледі.

Жұма күні, еврей Пасхасынан кейінгі бірінші аптада Иса Мәсіх Иерусалим қабырғаларының сыртында Голгофа тауында айқышқа шегеленеді.

Мәтіндерге сәйкес, қайта тірілгеннен кейін (оның құрметіне христиандық Пасха тойланады) Иса Мәсіх 40 күн бойы апостолдарға көрінді, содан кейін, 40-шы күні тіріліп, Елеон тауында аспанға көтерілді (осы оқиғаның құрметіне христиандар Құдайдың көтерілуін атап өтеді). 

Қайта тірілгеннен кейінгі, 50-ші күні христиандық ілімге сәйкес, апостолдарға Киелі Рух керемет түрде көрінді (христиандарда Елуінші күн мейрамы немесе Үштік мерекесі бар) және олар Мәсіхтің ілімін бүкіл әлемде әртүрлі тілдерде уағыздай бастады. 

Иса Мәсіхтің екінші келуі туралы ереже Христиан дінінің маңызды құрамдас бөлігі болып саналады. Оған сәйкес, шіркеудің ілімі бойынша, ол кез келген уақытта болуы мүмкін. Догмаларға сәйкес, христиандар үнемі Исаның екінші келуіне дайын болуы керек. Жаңа Өсиет «Апокалипсис» (Аян) кітабына сәйкес, әулие апостол, құдайтанушы Иоанн, әлемді үш жарым жыл басқарып, заңсыздықты түзетіп, Антихристтің келуінің алдын алады. Содан кейін, Иса Мәсіхтің тірілер мен өлілерді соттайтын екінші келуі болады. Бұл «Қиямет күні» деп аталатын болады. Ол өмір сүрген барлық адамдардың тағдырын түпкілікті анықтайды және олар жұмақта мәңгілік өмірге ие болады немесе жер асты әлемінде мәңгілік өлімге тап болады деп сенеді.   

1054 жылы христиан шіркеуі православие мен католик шіркеуіне бөлінді. Содан кейін, XVI ғасырда католицизмнен ерекшеленіп, «протестантизм» деп аталатын тағы бір ағым пайда болды. Ол, өз кезегінде бірнеше конфессияларға (діни ағымдарға) бөлінді.

    Христиандықтың шығыс және батыс болып бөлінуінің тағы түрі бар. Ол шығыс христиан шіркеулеріне Әлемдік православие және әртүрлі Ежелгі православиелік (Хальцедонға дейінгі) шіркеулер жатады. Батыс христиан дініне католицизм мен протестанттық шіркеулер жатады.

Қазақстанда христиан дінінің барлық негізгі ағымдары, соның ішінде протестантизмнің әртүрлі конфессиялары көрініс тапқан.

Христиан дінінің иудаизм мен ислам секілді өзге авраамдық діндерден йырмашылықтары:

1. Иудаизм мен исламда Үштік догма жоқ (Қасиетті Үштік догмасы). Христиан дінінде Үштік туралы ілім негізгі болып табылады.

2. Христиандар үшін Иса Мәсіх – Құтқарушы, Құдайдың Ұлы. Иудаизм Иса Мәсіхті бұлай мойындамайды. Исламда Иса Мәсіх – Иса есімімен белгілі пайғамбарлардың бірі.

3. Ескі Өсиет дінінен шыққан Иудаизм бастапқыда ұлттық дін болды, христиан діні – әлемдегі үш діннің бірі. Иудаизм үшін – еврейлер Құдайдан тікелей діни мессиандық алған Құдаймен таңдалған, ерекше халық. Христиан дінінде барлық халықтар бірдей Құдайдың таңдаған адамдары; барлық христиандар ұлтына қарамастан құтқарылуды күтеді. Жалпы, дәл осы әділеттілік қағидасы исламда да бар.

4. Иудаизм тек Ескі Өсиет кітаптарын мойындайды, христиан діні Ескі Өсиетті де, Жаңа Өсиетті де мойындайды, соңғысы әсіресе төрт канондық Евангелия христиандықта негізгі қасиетті кітаптар ретінде қарастырылады.

5. Екі мың жылдықта христиан дінінде қасиетті кітаптар, догмалар, әдет-ғұрыптар кешені қалыптасты, олар еврейлерден (осы уақытқа дейін өзгеріп келген) және мұсылмандардан мүлдем өзгеше болды.

Алматы қаласының діни бірлестіктері туралы толығырақ ақпарат осы сайттың тиісті бөлімдерінде және интерактивті картада орналастырылған.